door T. J. de
Ruiter, predikant en leraar in de Pinksterbeweging
INLEIDING
Hier en daar wordt er in vernieuwingsbewegingen uitbundig gejuicht: Er zijn weer apostelen! Anderen zijn er wat minder uitbundig over - tot die laatste groep reken ik ook mijzelf en ik meen voor mijn houding gegronde redenen te hebben. Enige tijd geleden was ik op het Internet actief in een wereldwijde discussie onder voorgangers over de herleving van het apostelambt. Dit artikel is een bewerkte versie van één van mijn bijdragen aan die discussie waarin ik dieper op enkele essentiële zaken inga.
VIJFVOUDIGE BEDIENING
Op grond van wat er in Efeziërs 4:11 geschreven is spreken we van de vijfvoudige bediening in de gemeente van Jezus Christus. Er zijn apostelen, profeten, evangelisten, herders en leraars. In 1 Korintiërs 12:28 worden er nog enkele bedieningen en krachten aan toegevoegd.
Sommigen leren dat apostelen de eersten in autoriteit over en in de gemeenten zijn en gebruiken o.a. bovenstaande teksten om hun leer schriftuurlijk gezag te geven. Sommigen houden dit standpunt consequent aan en beweren dat er zonder apostolische leiding geen echte autoriteit in de kerk kan zijn. Sommigen gaan zelfs zo ver te beweren dat de slechte, vervallen staat van de kerk te wijten is aan het gemis van de apostolische autoriteit en zij streven er dan ook naar apostelen aan te stellen. Die apostelen zijn dan het hoogste gezag over de bij desbetreffende beweging aangesloten kerken. Ik wil deze opvatting bestrijden met er op te wijzen dat het in deze verzen niet gaat om een gezagsrangorde maar om een operationele volgorde.
OPERATIONELE VOLGORDE
De ordening van de vijf bedieningen in Efeziërs 4:11 behoeft niet per se als een gezagsketen (chain of command) opgevat te worden. Men kan deze eerder beschouwen als een operationele volgorde. Laat me dit verduidelijken. Er moeten, ten eerste apostelen, gezondenen, zijn die het evangelie proclameren en gemeenten stichten. Na de apostelen komen de profeten die door middel van goddelijke inspiratie, specifieke instructies en bemoedigingen het plaatselijk gestichte lichaam van nieuwe gelovigen helpen organiseren en zich te formeren. Na hen komen er een drietal bedieningen die de gemeente helpen zich uit te breiden, haar onderhouden en opbouwen: Evangelisten, herders en leraars. Evangelisten verschillen in bediening van apostelen in dit opzicht dat zij geen pioniers zijn die nieuwe gemeenten stichten, maar in samenwerking met de gemeenten prediken. Hedendaagse evangelisten zijn bijv. Billy Graham en Reinhard Bonnke. Leraars leggen de Schriften uit en onderwijzen wat men over God dient te geloven. Zij leren Gods wil op het morele en geestelijke niveau van het leven. Herders zijn de leiders van de gemeenten die waken over de gelovigen die zij zich toevertrouwd hebben aan hen. Herders leiden, voeden en verzorgen de kudde. Kijkend naar deze vijf bedieningen stellen we vast dat de eerste twee niet van hun plaats kunnen worden verwijderd, om de eenvoudige reden dat als er niemand is die naar een land, gebied of plaats uitgezonden kan worden om te prediken - een apostel of een zendeling - men daar niet tot geloof kan komen, want 'hoe zal men horen zonder een prediker;'(Romeinen 10:14,15).
APOSTEL / ZENDELING
Het woord apostel is van herkomst Grieks. Een apostel is, zoals hierboven reeds gezegd, per definitie een gezondene, een ambassadeur, een gedelegeerde. Later kwam het van het Latijns afstammende 'missionaris' in gebruik en we hebben het Nederlandse zendeling. Per definitie van het woord is een zendeling een gezondene en daaron zou hij best ook een apostel kunnen worden genoemd. Misschien hebben wij nooit zo over zendelingen gedacht, maar in principe kan elke persoon die uitgezonden wordt naar gebieden waar nog geen kerk is, een apostel worden genoemd. Let op: ik zeg in principe. of hij of zij het ook echt is moet altijd blijken uit de bediening. Paulus zag ook zijn roeping bevestigd door de vrucht ervan. De kerk heeft in alle eeuwen haar apostelen gehad. Enkele namen uit de kerkgeschiedenis ter ondersteuning. Uit de 5e eeuw kennen we een zekere Patrick die een bisschop en apostel tot de Ieren wordt genoemd. In de 8e eeuw treffen we Bonifacius aan, apostel tot de Germanen. Er zijn twee broers in de 9e eeuw, Cyrillus en Methodius, die de apostelen tot de Slaven werden genoemd. In de 16e eeuw hebben we Franciscus Xavier, die bekend stond als de apostel tot India en Japan. We noemen een zekere Adoniram Judson, die in 1812 naar Birma ging en als de apostel voor Birma bekend kwam te staan. En zo zijn er veel zendelingen te noemen, ook hedendaagse, die met recht apostelen zouden mogen worden genoemd. Dat de invulling van het zendeling zijn in deze tijd aan het veranderen is, is duidelijk. Sommigen die als zendeling worden uitgezonden, zijn eerder hulpverleners op praktisch of technisch gebied. Als iemand echter naar een voor het evangelie gesloten land gaat als leraar of als agrarisch expert met het doel het evangelie te brengen, kan hij zeker toch een echte zendeling of apostel zijn. Ik denk dat als Paulus in die situatie zou zijn geweest hij dit ook had gedaan. Hij was tot alles bereid om het evangelie te verkondigen, (1 Corinthiërs 9:22).
APOSTELEN IN DE HUIDIGE VERNIEUWINGSBEWEGING
In de vernieuwingsbewegingen van deze tijd die in essentie pinkster en charismatische kenmerken hebben, zien we dus dat sommige nadruk leggen op het aanstellen en de bediening van apostelen. Hoewel er zeker vandaag mannen en vrouwen zijn - zowel in als buiten de vernieuwingsbewegingen - die als ware apostelen functioneren, zijn er in sommige bewegingen of kerkelijke organisaties apostelen die een te grote autoriteit gegeven wordt of zelf naar zich toegetrokken hebben. Sommige apostelen regeren over plaatselijke voorgangers en regelen zelfs de praktische alledaagse zaken van gemeenten. Men kan er veel of weinig op aan te merken hebben, maar zulke apostelen zijn eerder bestuurders of voorzitters te noemen dan apostelen. Ik betwijfel ten zeerste of dit wel echt in overeenstemming met het Nieuwe Testament is. Paulus stichtte als onderdeel van zijn bediening gemeenten, stelde leiders aan over haar en ging zelf weer verder. Als er problemen waren, zoals in de gemeente van Korinte, probeerde hij de fouten te corrigeren. Uiteraard bleef hij geïnteresseerd in de gemeenten die door hem waren gesticht. Hij droeg ze op zijn hart en had dikwijls zware zorgen over hen. We kunnen uit bepaalde teksten opmaken dat de andere apostelen dezelfde instelling en houding hadden. Ik stel vast dat apostelen niet boven of naast de gemeente, het Lichaam van Christus, staan, maar in de gemeente. Zij zijn evenzeer als anderen, leden van de gemeente, niet slechts in universele, maar ook in de plaatselijke zin. In o.a. Handelingen 13:1,2 staat dat de apostelen vanuit de gemeente te Antiochië in Syrië werden uitgezonden. Volgens bepaalde overleveringen werden de meeste apostelen in de latere fase van hun bediening pastors in plaatselijke gemeenten.
CONCLUSIES
Er zijn vandaag - zoals tijdens de gehele Kerkgeschiedenis - wel degelijk apostelen volgens de normen van het Nieuwe Testament. Sommigen die niet van zichzelf willen beweren dat zij apostel zijn, hebben misschien wel degelijk deze bediening. Zij laten zich echter gewoon zendeling of leider noemen.
Apostelen van
latere
generaties dan de eerste twaalf kunnen echter nooit geheel gelijk zijn
aan hen, want zij hadden het gezag van de ooggetuigen. De tweede
generatie
had nog het bijzondere voorrecht van het onmiddellijk contact met de
ooggetuigen.
Paulus kon zijn evangelie toetsen aan dat van de eerste apostelen.
Visies op het hedendaags apostelschap dienen getoetst te worden aan die in het Nieuwe Testament en indien nodig te worden gecorrigeerd. Laten wij leren van de historische ontwikkeling van machtsmonopolies in de kerk. Waartoe die hebben geleid zien we maar al te goed in de kerkgeschiedenis tot op de dag van vandaag. Het is mijn overtuiging dat de kerk niet zozeer in verval is geraakt door het gebrek aan krachtig leiderschap, zoals dat van dienaars die zich een apostel weten en deze functionele titel dragen, maar veeleer door het gebrek aan erkenning van en het leiderschap van de Heilige Geest en de onderwerping aan het Woord van God. Laat het daarom ons gebed blijven: "O, Heilige Geest, kom tot Uw heerschappij, schenk een herleving en begin bij mij."
Leusden, november 1997, herzien juli 2011
Contact? Eecte e-mail... Pastor T. J. de Ruiter